Ein slík brella er sú að reyna að endurskilgreina stefnu andstæðingsins og ráðast svo ekki á hina raunverulegu stefnu heldur eigin tilbúning. Þessi aðferð er svo þekkt og svo gömul að hún er á öllum listum yfir rökvillur og hefur sérstakt nafn, þetta er svo kölluð „strámanns-aðferð“. Þar sem búinn er til gerviandstæðingur og svo ráðist á hann, enda strámaðurinn auðveldari viðureignar en hinn raunverulegi andstæðingur.
Þegar ég fór að gúggla og skoða notkun þessa orðs þá kom ýmislegt skemmtilegt í ljós. Þetta orð sem er komið úr ensku: Straw man is a rhetorical technique (also classified as a logical fallacy) based on misrepresentation of an opponent's position. En orðið getur líka verið notað í öðru samhengi:
Straw man may also refer to:
- A reclaimable personal account according to the Redemption movement
- Straw man (dummy), a dummy made from straw
- Straw man (law), in law, a third party that acts as a "front" in a transaction
- Straw man (literature), in literature, a symbol for people regarded as lacking needed qualities
- Straw man proposal, in business and software development, a simple draft proposal intended to generate discussion
- Straw Man (comics), a Marvel Comics character originally called "The Scarecrow"
- A humanoid figure woven from plant stems, in the manner of a Corn dolly
Þetta er nú ekki alveg splunkunýtt í íslenskri tungu því dæmi eru um notkun þessa orðs. Yfir leppa, íslenska menn sem voru skráðir eigendur fiskiskipa í kringum aldamótin 1900 fyrir erlend fyrirtæki. Orðabók Háskólans gefur tvö dæmi:
| Nr | Dæmi | Orðmynd | Heimild |
|---|---|---|---|
| 1 | að klekkja dálítið á þeim, er veiða hjer ólöglega eða hjálpa útlendingum til slíks sem strámenn. | strámenn | Alþt 1907, 943 Aldur: 20f |
| 2 | er því ekki annar kostur fyrir útlenda síldveiðamenn en að taka sjer búsetu hjer í landi, eða þá fá sjer innlenda strámenn. | strámenn | Alþt 1907, 948 Aldur: 20f |
(http://www2.lexis.hi.is/cgi-bin/ritmal/leitord.cgi?adg=daemi&n=459755&s=574557&l=str%E1ma%F0ur&m=str%E1me)
og
En eftir að farið var að nota það í rökfærslukarpi þá eru til ansi skemmtileg dæmi og töluverð notkun:En orðið virðist samt hafa komist í almenna notkun á netinu seinasta áratuginn, sérstaklega í umræðu um trúmál, deilur vantrúaðra og trúaðra. Tæplega 2200 notkanir eru skráð í Gúgglið.
Er það Straw Man? Ef svo er, þá má setja það í sviga fyrir aftan. — Þetta óundirritaða innlegg var skrifað af
Hún er ekki endilega strámannsrök miðað við lýsinguna sem gefin er í greininni. Strámaður er þegar maður „hrekur“ eða andmælir veikari útgáfu af rökum andstæðingsins en hann heldur fram (eða gæti haldið fram). En það er ekki það sem er á seyði í dæminu sem er gefið; dæmið sem gefið er í greininni er meira í ætt við persónuárásarvillu. Aftur á móti getur vel verið að strámannsrök hafi einhvern tímann verið nefnd brunnmígsrök á íslensku. --Cessator 27. janúar 2010 kl. 22:20
Um rökvilluna strámann og óheiðarleikann sem felst í að nota hana
11.5.2010 | 23:26
Hér kemur langur þráhyggjukenndur póstur fyrir þau ykkar sem hafið gaman af slíku.
Strámaður er rökvilla sem felst í að gera andstæðingi í rökræðum upp afstöðu sem hann hefur ekki, en svipar til afstöðu hans, og færa síðan rök gegn þeirri afstöðu í stað þess að færa rök gegn raunverulegri afstöðu andstæðingsins.
Dæmi gæti verið eitthvað á þessa leið:
Siggi segir Jónu að epli séu óholl og bendir á rannsókn á eplum sem bendir til þess.Jóna segir þá að það sé fáránlegt að halda því fram að allir ávextir séu óhollir og kemur með mikið magn gagna sem benda til þess að appelsínur og bananar séu hollir ávextir.Þetta gæti verið misskilningur hjá Jónu, svo Siggi segir henni að hann hafi nú bara verið að tala um epli, ekki alla aðra ávexti.Jóna horfir þá á hann og endurtekur að hann fari með fleipur því ávextir séu hollir og það hafi hún sannað með gögnum sínum.Siggi segir þá að þetta sé misskilningur, hann viti vel að bananar séu hollir, en epli séu það ekki, hann sé að tala um einn ávöxt innan hóps ávaxta, ekki alla ávexti.Ef Jóna er sæmileg heil á geðsmunum á henni að vera ljóst að svarið hennar hefur ekkert með fullyrðingu Sigga að gera og haldi hún samt áfram að svara á sama veg má álykta að það sé af því að hún vilji af einhverjum ástæðum ekki svara Sigga heiðarlega, heldur kjósi þess í stað að halda áfram að snúa út úr; notast við strámann.
Enda þótt ég sé ekki sérfræðingur um efnið tel ég óhjákvæmilegt í upphafi að gera með mínu nefi nokkra grein fyrir hugtakinu strámanni. Strámaður er fyrirbæri sem þekkt er úr rök- eða mælskulist (ég nota hér orðið list lauslega). Í stað þess að ræða málefnalega og í góðri trú um efni málsins beita menn þeirri brellu að búa til annað umræðuefni – strámann – og reyna að setja hann í staðinn. Hráefni strámannsins getur verið fjölbreytt og verður best skilgreint neikvætt: allt annað en raunverulegt efni og kjarni málsins. Ástæða þessa er vitaskuld sú að menn vita að þeir hafa slæman málstað að verja og vilja að eitthvað annað og viðráðanlegra komi þar í staðinn, helst af öllu þeim í hag.
http://finnurvilhjalmsson.blogspot.com/2008/01/styrmir-br-til-strmann.html
Kunnur bloggari vísar í þessa grein 3 árum seinna, Gísli Ásgeirsson :
Strámenn Íslands
18.9.2011
Sumt þarf að rifja upp reglulega til að það gleymist ekki. Þetta á við um grundvallarhugtök eins og jafnrétti, frelsi, bræðralag, sósíalisma, femínisma og málefnalega umræðu. Þegar rökin þrýtur er gripið til útúrsnúninga og strámanna. Síðastnefnda fyrirbærið hefur verið mikið á ferðinni undanfarnar vikur hjá ákveðnum hópi rökþrota dæmaleysingja.
Og um helgina, var strámannahugtakið orðið vinsælt umræðuefnið hér í dægurpólítík. Svona er lífið, lesendur góðir, orð koma og fara. Endurlífgast og fá nýtt blómaskeið. Eflaust verður eitthvað nýtt í næstu törn. Hver veit?
Og um helgina, var strámannahugtakið orðið vinsælt umræðuefnið hér í dægurpólítík. Svona er lífið, lesendur góðir, orð koma og fara. Endurlífgast og fá nýtt blómaskeið. Eflaust verður eitthvað nýtt í næstu törn. Hver veit?
