Það er aldrei að vita hvenær hann bera að dyrum. Aldrei. Við sem erum komin á þennan aldur, farin að nálgast sjötugt. Komin á viðgerðaraldurinn eins og það heitir. Það er allt annað að þurfa að fara í hnéaðgerðir eða mjaðma. En þessi síglottandi Durgur sem læðist illvígur að okkur, hlítir engum samskiptalögmálum. Það nægir ekki að sjá hver er á ferð og skella aftur hurðinni. Hann á að ráðast á einhverja aðra, ekki á mína vini og kunningja. Meðalaldurinn er eftir allt saman yfir 80 ár. En Hann hefur verið grimmur í garð ættingja, vina og kunningjahóp upp á síðkastið. Þannig er lífið við stjórnum því ekki. Við verðum að taka því sem að höndum ber. Þegar Hann á í hlut.
Þannig var með Vigfús Geirdal, vin minn í áratugi. Hann fór á eftirlaun 65 ára frá lýjandi kennslu og ætlaði að stunda fræðistörf og ættfræði og njóta lífins eins og við höldum að við getum. En það liðu varla nema rúm tvö ár, þá sagði hann okkur frá því að hann væri kominn með sortuæxli í auga. Það voru ekki góð tíðindi. En .... læknavísindi láta ekki að sér hæða. Hann var sendur til London og þar var gerð aðgerð og allt leit vel út, meinið var fjarlægt. En ...... ári síðar kemur í ljós að ekki er allt sem sýnist. Við eftirlit kom í ljós að sortuæxli höfðu breytt úr sér og voru komin í lifrina. Þrátt fyrir allar aðferðir læknisfræðinnar þá var það Hann sem sigraði. Allar mótaðgerðir voru reyndar en Hann fór með sigur af hólmi. Þið vitið hver.
Auðvitað er það ósanngjarnt
þegar maður á besta aldri þarf að lúta lægra haldi. Sem var líka kappsamur,
knattspyrnumaður á yngri árum, karl sem
hafði upplifað margt, sumt sem aðrir hefðu bugast yfir, en alltaf kom hann
niður á fæturna aftur. Og seinustu árin hans voru líklega þau bestu. Ég sem hafði verið vinur hans frá því í Háskóla.
Það er skrítið hvernig vinátta
þróast. Við vorum úr sama hverfi, eitt ár
á milli okkar. Hann flutti að vísu í
hverfið tiltölulega seint 12 ára ef ég
man rétt. Við vissum hvor af öðrum en
það var ekki fyrr en á háskólaárunum sem við urðum kunningjar, aðallega í
sambandi við háskólapólitík. Við tókum þátt í starfi vinstri manna í Háskóla
Íslands. Verðandi félag félag róttækira stúdenta í samstarfi við annað
félagshyggju fólk náði meirihluta í Stúdentaráði og í hönd fóru blómatímar og ötult starf. Þar kynntumst við Vigfús sem leiddi síðan til
vináttu í meira en 40 ár. Sem þó var skemmtilega skrítin. Við umgengumst ekki jafnt og stöðugt. Það komu tímabil sem mikill samgangur var á milli
fjölskyldna okkar. En alltaf nokkur ár sem við heyrðum ekkert hvor af
öðrum. Ég fór til Svíþjóðar í 3 ár með
konu minni Bergþóru og tveim börnum. Vigfús fór til Kanada með þáverandi konu
sinni Kenevu Kunz. En við tókum upp
þráðinn þegar við komum til landsins. Þá voru komnar tvær stúlkur í viðbót, ein í hverja
fjölskylduna. Og mikil samskipti voru þá
milli Skerjafjarðar þar sem við bjuggum og Hafnafjarðar þar sem þau
bjuggu. Það voru fjöruferðir,
gönguferðir, sumarhús, kræklingatínsla og matarboð. Eins og gerist hjá ungu fólki. Sem átti heiminn. En allt er breytingum háð, Vigfús og Keneva skildu, við
tókum samt þann pól í hæðina að umgangast þau bæði sitt í hvoru lagi. Það var ekki eins en gekk samt. Og gengur enn eða gekk. Vigfús keypti sér íbúð í Skerjafirðinum í göngufæri frá okkur. Það var setið og spjallað og fílósóferað í kotunum okkar. Borðaðar steikur, bakað
brauð. Á þessum tíma voru herstöðvamál
og afvopnunarmál ofarlega í okkar huga. Uppbygging hernaðarbandalaga á
eldflaugum og stýriflaugum í Evrópu, hugmyndir um notkun kjarnorkuvopna í
takmörkuðum styrjöldum.heimsendir. Það voru Friðargöngur og Mótmæli. Spurningin um stöðu Íslands í heiminum var
það sem margir veltu fyrir sér, friðarsamtök umhverfis Norður-Atlantshaf tóku sig saman og stofnuðu samtök;
Friðarsamband Norðurhafa , á ensku
North Atlantic Network. Haldin var ráðstefna í Reykjavík í ágúst 1984, og
við Vigfús fórum á friðarráðstefnur í Glasgow og Bergen árin á undan og eftir.
Og Vigfús fór með Jan Grepstad frá Noregi og Jane Williams frá Bretlandi í sendiför til Bandaríkjanna til að kynna
þetta starf. Það var gaman og gefandi að
vinna með Vigfúsi að þessum málum og það þroskaði mann á margan hátt að kynnast
fólki frá þessum löndum sem hugsaði um friðarmálin og vann að þeim. Þessi ár voru hápunktur friðarsamstarfs hinna
ýmsu félagasamtaka,og stéttarfélaga,
lækna, listamanna, herstöðvaandstæðinga, og ýmissa annarra svo lengi
mætti telja. Vigfús var líka í hópi
sem skipulagði andóf gegn vopnakapphlaupi í sambandi við fund Ronalds Reagan og
Gorbatschev haustið 1986. Þá kom Joan
Baez í heimsókn til okkar og hélt eftirminnilega tónleika og Vigfús fór með hana
í heimsókn til Halldórs Laxness á Gljúfrastein sem kom meira að segja í fréttir
RÚV. Það var ekki auðvelt á þeim árum að koma fréttum um friðarstarf í
fjölmiðla, flest blöðin vour lokuð flokksblöð. Þar sem engin villutrú var
leyfð eða birt.
.
Árin liðu við Bergþóra fluttum upp í Borgarnes og Vigfús kom
víða við á vinnumarkaði á þeim árum.
Meðal annars sem upplýsingafulltrúi Vinnueftirlitsins, sem starfsmaður á
auglýsingaskrifstofu, loks fluttist hann vestur á firði, var Skólastjóri
Grunnskólans á Flateyri, blaðamaður og fréttamaður á Ísafirði, ferðamálafulltrúi og loks starfsmaður Fræðsluskrifstofu
Vestfjarða. Svo þýddi hann með miklum ágætum margar sögur Hennings Mankells um Wallander lögreglufulltrúa sem nutu mikilla vinsælda, þar naut sín góð tungumálakunnátta hans og vandvirkni, sem áttu þátt í að gera þessar sögur svo trúverðugar á íslensku.
Það voru margar og skrautlegar ferðir hans milli landshluta á þeim árum oft kom hann við á Helgugötu í Borgarnesi og við í Bauganesi. Við fórum tveir með dætur okkar austur í Breiðdal, en þær voru þar í sumarvist, Auður Lilja dóttir mín hjá ættingjum sínum í Breiðdal og Svanhildur dóttir Vigfúsar og Kenevu hjá frænda Bergþóru. Ferðin varð hringferð þar sem við áttum erindi á Akureyri. Einu sinni kom hann með kött sinn í geymslu hjá okkur. Hann þoldi ekki álagið á þessum flutningum og fór yfirum eins og sagt er þ.e.kötturinn!. Varð stórskrýtinn og gekk loks fyrir ætternisstapa. Annað sinn gengum við á Baulu í eftirminnilegri ferð, það gleymdist að taka tillit til þess að Vigfús sem kom beint að vestan var í engri fjallgönguþjálfun, við æfðum skokk eins og atvinnumenn,en allt fór þetta vel að lokum og lambalærið sem kraumaði á lághita í ofninum í sex klukkutíma smakkaðist vel. Við heimsóttum hann svo vestur á Flateyri, fórum í ferð með honum á Hornstrandir þar sem eftirminnilegur atburður átti sér stað upp á Hælavíkurbjargi þar sem Vigfúsi sinnaðist við okkur og rauk frá okkur í fússi niður í skálann í Hlöðuvík, en allir jöfnuðu sig fljótt.. Svo er minnisstæð ferð sem við fórum með Vigfúsi og föður hans, Ingólfs, sem var nokkurs konar kveðjuför Ingólfs Geirdal um Vestfirði en hann dó skömmu síðar, en hann var fæddur og uppalinn Vestfirðingur.. Það var gaman að ferðast með Vigfúsi hann var fjölfróður og forvitinn um landið okkar og átti auðvelt með að kynnast fólki og þekkti marga.
Það voru margar og skrautlegar ferðir hans milli landshluta á þeim árum oft kom hann við á Helgugötu í Borgarnesi og við í Bauganesi. Við fórum tveir með dætur okkar austur í Breiðdal, en þær voru þar í sumarvist, Auður Lilja dóttir mín hjá ættingjum sínum í Breiðdal og Svanhildur dóttir Vigfúsar og Kenevu hjá frænda Bergþóru. Ferðin varð hringferð þar sem við áttum erindi á Akureyri. Einu sinni kom hann með kött sinn í geymslu hjá okkur. Hann þoldi ekki álagið á þessum flutningum og fór yfirum eins og sagt er þ.e.kötturinn!. Varð stórskrýtinn og gekk loks fyrir ætternisstapa. Annað sinn gengum við á Baulu í eftirminnilegri ferð, það gleymdist að taka tillit til þess að Vigfús sem kom beint að vestan var í engri fjallgönguþjálfun, við æfðum skokk eins og atvinnumenn,en allt fór þetta vel að lokum og lambalærið sem kraumaði á lághita í ofninum í sex klukkutíma smakkaðist vel. Við heimsóttum hann svo vestur á Flateyri, fórum í ferð með honum á Hornstrandir þar sem eftirminnilegur atburður átti sér stað upp á Hælavíkurbjargi þar sem Vigfúsi sinnaðist við okkur og rauk frá okkur í fússi niður í skálann í Hlöðuvík, en allir jöfnuðu sig fljótt.. Svo er minnisstæð ferð sem við fórum með Vigfúsi og föður hans, Ingólfs, sem var nokkurs konar kveðjuför Ingólfs Geirdal um Vestfirði en hann dó skömmu síðar, en hann var fæddur og uppalinn Vestfirðingur.. Það var gaman að ferðast með Vigfúsi hann var fjölfróður og forvitinn um landið okkar og átti auðvelt með að kynnast fólki og þekkti marga.
Við komum oft á þessum árum heim til foreldra Vigfúsar á Hæðagarði 56, Svanhildar og Ingólfs, ég hafði kynnst
Svanhildi en hún skúraði í Verzlunarskólanum
en ég stundaði nám þar. Kona sem
sat í stiga ávarpaði mig með nafni, það kom í ljós að þetta var móðir Vigfúsar. Hún var spjallglöð og skemmtileg. Og þekkti mig líklega af því að systir mín
var vinkona systur Vigfúsar. Það var gaman að koma heim til þeirra hjóna og
sitja yfir kaffibolla og ræða pólitík og bækur.
Sérstaklega þótti mér Svanhildur skemmtileg og íhugul, Ingólfur var fjarrænni
þótt honum þætti gaman að ræða pólitík, en hann sá vel um fjölskyldu sína og
það var eflaust gott að leita til hans. Vigús sótti ýmislegt til þeirra beggja, hann
gat verið einráður og sá ekki alltaf
skóginn fyrir trjánum. Hann var um leið
hlýr vinum sínum og kunningjum og fljótur að jafna sig og gleyma ef eitthvað
slettist upp á vinskapinn sem gat gerst.
Vigfús var svo heppinn að hitta konu sem sem varð seinni
kona hans með tímanum , Sigrúnu Ágústsdóttur, námsráðgjafa og kennara, fyrrum
formanns Kennarafélags Reykjavíkur. Þau voru gefin saman með pompi og pragt af
fyrrum sýslumanni Ísfirðinga. Þeim vegnaði vel saman, þeirra var samhent fjölskylda, sem komu sér vel fyrir á
Fjölnisveginum og sumarbústað í Eilífsdal norðan Esjunnar. Þar sýndi Vigfús ýmsar nýjar hliðar á sér í sambandi við
smíðar og lagfæringar og endurbætur á
bústaðnum, ég vissi að hann var góður málari hafði unnið við það sem ungur
maður mörg sumur en á öðrum sviðum kom hann mér á óvart. Það var ekki amalegt að koma í húsakynni þeirra upp
frá og snæða lambakjöt og drekka dýrar veigar, ganga upp hlíðar Esju eða umhverfis Meðalfellsvatn.
Vigfús hafði lengi
haft mikinn áhuga á ævi og lífshlaupi afa síns og nafna Vigfúsar Sigurðssonar . Hann vann seinustu árin að
safna gögnum og heimildum um afa sinn, sem hafði farið með hinum heimsþekkta
vísindamanni Alfred Wegener til Grænlands í vísindaleiðangur sem leiddi til
uppgötvunar Wegeners á reki fleka
jarðarinnar, svonefndri
Jarðrekskenningu. Hann vann að
útgáfu og þýðingu á dagbókum afa síns úr fyrstu ferð þeirra sem var ótrúlega
ævintýraleg en íslenskir hestar voru teknir með í ferð þessa en þeir fóru þvert
yfir Grænlandsjökul. Vigfús vann að þessu meðan hann hafði þrek til
og ég hygg að dagbækurnar og
greinargerð Vigfúsar verði gefnar út á næsta ári. Það var erfitt að horfa á þennan vin okkar veslast upp seinustu mánuði en enginn má sköpum renna. Um leið sýndi það manni hversu sterkur einstaklingur Vigfús var, hann tók þessum veikindum sínum með ótrúlegu æðruleysi. Hann er okkur til eftirbreytni þegar við mætum skaparanum.
Það verður að segjast að seinustu áratugir Vigfúsar voru hans bestu ár. Í betra jafnvægi en oft áður, meiri fjölskyldumaður, faðir og afi. Hann kenndi í Borgarholtsskóla þar til hann lét af
störfum. Hans verður saknað af Sigrúnu,
fjölskyldunni og vinum. Þarna fór góður
drengur. Við Bergþóra sendum
samúðarkveðjur til Sigrúnar, Svanhildar Nönnu,
Helgu, Geirmundar Orra og fjölskyldna þeirra.
